สูตรคำนวณ Rate of Change และการวิเคราะห์ผล

Rate of Change (ROC) หรืออัตราการเปลี่ยนแปลง คือ แนวคิดพื้นฐานทั้งในทางคณิตศาสตร์และการเงิน โดยใช้วัดความเร็วของการเปลี่ยนแปลงของตัวแปรหนึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับอีกตัวแปรหนึ่ง

ในบริบทของการเทรดและการลงทุน อินดิเคเตอร์ ROC ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในการประเมินโมเมนตัมของราคา ซึ่งช่วยให้นักเทรดสามารถระบุความแข็งแกร่งของแนวโน้มและโอกาสในการกลับตัวของราคา

ตัวอย่างเช่น อินดิเคเตอร์นี้จะคำนวณการเปลี่ยนแปลงของราคาสินทรัพย์ในรูปแบบเปอร์เซ็นต์ภายในช่วงเวลาที่กำหนด ซึ่งช่วยให้นักเทรดประเมินได้ว่าโมเมนตัมกำลังเร่งตัวหรือชะลอลง การวิเคราะห์ ROC ช่วยให้นักเทรดสามารถระบุแนวโน้มที่อาจกลับทิศ สภาวะซื้อมากเกินไปหรือขายมากเกินไป รวมถึงใช้ยืนยันแนวโน้มที่กำลังเกิดขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ทำความเข้าใจสูตร Rate of Change

Rate of Change คืออินดิเคเตอร์ประเภทโมเมนตัมที่ใช้วัดการเปลี่ยนแปลงของราคาสินทรัพย์ในรูปแบบเปอร์เซ็นต์ภายในช่วงเวลาที่กำหนด โดยสูตรการคำนวณมีความเข้าใจง่าย ซึ่งสามารถดูได้จากภาพประกอบ

ROC แสดงให้เห็นว่าราคาได้เคลื่อนไหวเพิ่มขึ้นหรือลดลงเป็นกี่เปอร์เซ็นต์เมื่อเทียบราคาปัจจุบันกับราคาย้อนหลัง หาก ROC เป็นค่าบวก หมายความว่าราคาปรับตัวเพิ่มขึ้นในช่วงเวลานั้น ในทางกลับกัน หากเป็นค่าลบ แสดงว่าราคาปรับตัวลดลง นักเทรดจึงสามารถใช้ค่า ROC เพื่อประเมินว่าโมเมนตัมของราคากำลังแข็งแกร่งขึ้นหรือเริ่มอ่อนแรงลง

เมื่อค่า ROC เคลื่อนที่สูงขึ้น แสดงถึงแรงส่งของราคาที่เริ่มเร่งตัว ขณะที่ ROC ที่ลดลงบ่งบอกว่าความเร็วของราคากำลังชะลอลง หาก ROC เคลื่อนเข้าใกล้ระดับศูนย์ นั่นอาจสะท้อนถึงภาวะราคาทรงตัว และหาก ROC ลดลงอย่างต่อเนื่องหลังจากแตะจุดสูงสุดหรือต่ำสุด ก็อาจเป็นสัญญาณเตือนถึงการกลับทิศของแนวโน้ม

หนึ่งในวิธีสำคัญที่ช่วยให้มองเห็นแนวโน้มการกลับตัวของราคา คือการสังเกตว่า ROC เริ่มเคลื่อนไหวสวนทางกับราคาหรือไม่ เนื่องจากสัญญาณลักษณะนี้มักเกิดขึ้นล่วงหน้าก่อนที่ตลาดจะเปลี่ยนทิศทางอย่างชัดเจน

วิธีการคำนวณ Rate of Change แบบทีละขั้นตอน

หากต้องการคำนวณค่า Rate of Change ให้ทำตามขั้นตอนต่อไปนี้: เริ่มจากระบุราคาปัจจุบันของสินทรัพย์หรือชุดข้อมูลที่ต้องการวิเคราะห์ จากนั้นกำหนดราคาหรือค่าข้อมูลย้อนหลังในช่วงเวลาที่ต้องการเปรียบเทียบ

ให้นำราคาปัจจุบันลบด้วยราคาย้อนหลัง เพื่อหาค่าการเปลี่ยนแปลง จากนั้นนำค่าผลต่างที่ได้หารด้วยราคาย้อนหลังเพื่อคำนวณอัตราการเปลี่ยนแปลงในรูปของสัดส่วน สุดท้ายให้นำค่าที่ได้คูณด้วย 100 เพื่อแสดงผลลัพธ์ในรูปแบบเปอร์เซ็นต์

ตัวอย่าง

สมมติว่าราคาหุ้นเมื่อ 10 วันก่อนอยู่ที่ 50 ดอลลาร์ และวันนี้ราคาปรับขึ้นมาอยู่ที่ 55 ดอลลาร์

การคำนวณ ROC จะเป็นดังนี้:

((55−50)÷50)×100 = 10

จากการคำนวณจะเห็นว่าราคาหุ้นเพิ่มขึ้น 10% ซึ่งแสดงถึงโมเมนตัมขาขึ้น (Bullish Momentum)

ในทางกลับกันหากราคาหุ้นลดลงจาก 50 ดอลลาร์เหลือ 45 ดอลลาร์

การคำนวณ ROC จะเป็นดังนี้:

((45−50)÷50)×100 = -10

ROC ที่มีค่าติดลบบ่งชี้ว่าราคาหุ้นลดลง ซึ่งสะท้อนถึงโมเมนตัมขาลง (Bearish Momentum)

วิธีที่ Rate of Change ช่วยในการระบุแนวโน้มการกลับตัวของราคา

หนึ่งในวิธีที่สำคัญที่สุดที่อินดิเคเตอร์ ROC ใช้เพื่อช่วยระบุแนวโน้มการกลับทิศของราคาคือการสังเกต “ไดเวอร์เจนซ์ (Divergence)” ซึ่งเป็นภาวะที่ราคาของสินทรัพย์เคลื่อนไหวในทิศทางหนึ่ง ขณะที่ ROC เคลื่อนไหวสวนทาง โดยไดเวอร์เจนซ์แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ได้แก่ ไดเวอร์เจนซ์ขาลง (Bearish Divergence) และไดเวอร์เจนซ์ขาขึ้น (Bullish Divergence)

ไดเวอร์เจนซ์ขาลงเกิดขึ้นเมื่อราคาทำจุดสูงสุดใหม่ (Higher High) แต่ ROC ไม่สามารถทำจุดสูงสุดใหม่ตามได้ สะท้อนว่าแม้ราคาจะเพิ่มขึ้น แต่โมเมนตัมเบื้องหลังเริ่มอ่อนแรงลง ซึ่งเป็นสัญญาณว่าผู้ซื้อกำลังสูญเสียแรงผลักดัน และมีแนวโน้มที่ราคาจะกลับตัวลงในไม่ช้า

ในทางกลับกัน ไดเวอร์เจนซ์ขาขึ้นเกิดขึ้นเมื่อราคาทำจุดต่ำสุดใหม่ (Lower Low) แต่ ROC ไม่ยืนยันจุดต่ำสุดดังกล่าว และเริ่มแสดงทิศทางกลับขึ้น บ่งชี้ว่าแรงขายเริ่มลดลง และอาจมีการกลับตัวขึ้นในระยะอันใกล้

ไดเวอร์เจนซ์จึงถือเป็นสัญญาณเตือนล่วงหน้าที่ทรงพลัง เพราะช่วยให้นักเทรดมองเห็นความอ่อนแรงของแนวโน้มได้ก่อนที่ราคาจะเปลี่ยนทิศจริง ช่วยให้สามารถปิดสถานะเดิมได้ทันเวลา หรือเตรียมตัวเปิดสถานะใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การประยุกต์ใช้ Rate of Change ในกลยุทธ์การเทรด

ROC จะมีประสิทธิภาพสูงสุดเมื่อใช้งานร่วมกับเครื่องมือวิเคราะห์ทางเทคนิคอื่น ๆ เช่น ค่าเฉลี่ยเคลื่อนที่ (Moving Averages) แนวรับแนวต้าน และรูปแบบแท่งเทียน เพื่อช่วยยืนยันสัญญาณการกลับทิศของแนวโน้มราคา

ตัวอย่างเช่น นักเทรดบางคนใช้ ROC ร่วมกับค่าเฉลี่ยเคลื่อนที่ 50 วัน หรือ 200 วัน หาก ROC ส่งสัญญาณว่าแนวโน้มอาจกลับตัว แต่ราคายังคงอยู่เหนือเส้นค่าเฉลี่ย นักเทรดอาจรอการยืนยันเพิ่มเติมก่อนเข้าซื้อ อย่างไรก็ตาม หาก ROC แสดงไดเวอร์เจนซ์ขาลง และราคาทะลุเส้นค่าเฉลี่ยลงมา นั่นอาจถือเป็นสัญญาณยืนยันที่ชัดเจนว่าแนวโน้มกำลังจะพลิกกลับ

อีกแนวทางหนึ่งคือการใช้ ROC ร่วมกับระดับแนวรับแนวต้าน หากราคากำลังเข้าใกล้แนวต้านสำคัญ แต่ค่า ROC ลดลงอย่างต่อเนื่อง อาจหมายถึงแรงซื้อเริ่มอ่อนตัว และมีโอกาสที่ราคาจะกลับตัวลง ในทางกลับกัน หากราคากำลังเข้าใกล้แนวรับ พร้อมกับ ROC ที่ปรับตัวสูงขึ้น ก็เป็นสัญญาณว่าแรงซื้อเริ่มกลับเข้ามา และมีโอกาสที่ราคาจะดีดตัวกลับขึ้น

ROC ยังสามารถนำไปใช้ในกลยุทธ์การเทรดรูปแบบ Breakout ได้เช่นกัน หากราคาสินทรัพย์เคลื่อนไหวในกรอบแคบ แล้ว ROC พุ่งขึ้นอย่างรวดเร็ว อาจเป็นสัญญาณของการเบรกเอาต์ที่มีแรงส่งชัดเจน ซึ่งเปิดโอกาสให้นักเทรดเข้าเทรดได้ก่อนตลาดจะตอบสนองเต็มที่ อย่างไรก็ตาม หาก ROC พุ่งขึ้นแล้วร่วงกลับลงอย่างรวดเร็ว อาจสะท้อนว่าเบรกเอาต์นั้นเป็น “สัญญาณหลอก” และราคามีแนวโน้มกลับเข้าสู่กรอบเดิม

ความเสี่ยงของ Rate of Change

แม้ว่าเครื่องมือวิเคราะห์อย่าง Rate of Change (ROC) จะมีประโยชน์ในการประเมินโมเมนตัมของราคา แต่ก็มีข้อจำกัดสำคัญที่นักเทรดควรพิจารณา หนึ่งในข้อเสียหลักคือ ROC ไม่สามารถระบุทิศทางของแนวโน้มได้โดยลำพัง จำเป็นต้องใช้ร่วมกับอินดิเคเตอร์อื่นเพื่อยืนยันสัญญาณที่ปรากฏ นอกจากนี้ ROC ยังไวต่อความผันผวนของราคา ซึ่งอาจทำให้เกิด "สัญญาณหลอก" ได้ง่าย โดยเฉพาะในช่วงที่ตลาดไม่มีทิศทางชัดเจนหรือเคลื่อนไหวในกรอบแคบ

ข้อจำกัดอีกประการหนึ่งคือ ROC มักให้สัญญาณช้ากว่าราคาจริง โดยเฉพาะในช่วงที่แนวโน้มมีความรุนแรง แม้ ROC จะช่วยวัดความเร็วของการเปลี่ยนแปลงราคาได้ดี แต่ก็ไม่สามารถชี้จุดกลับตัวที่แน่นอนได้อย่างแม่นยำ ดังนั้น นักเทรดจึงไม่ควรพึ่งพา ROC เพียงอย่างเดียวในการตัดสินใจซื้อขาย

อีกปัจจัยที่ควรระวังคือการตั้งค่าระยะเวลาของ ROC หากเลือกช่วงเวลาที่สั้นเกินไป เช่น 5 วัน จะทำให้ ROC ไวต่อความผันผวนมาก นำไปสู่การเกิดสัญญาณรบกวนหรือสัญญาณหลอกได้ง่าย ในทางกลับกัน หากตั้งช่วงเวลานานเกินไป เช่น 50 วัน แม้จะช่วยลดความผันผวนได้ดีขึ้น แต่ก็อาจทำให้สัญญาณล่าช้าเกินไป ไม่สามารถตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของตลาดได้อย่างทันท่วงที

สรุป

แม้ว่า Rate of Change จะมีข้อจำกัดบางประการ แต่ก็ถือเป็นหนึ่งในเครื่องมือพื้นฐานที่มีประโยชน์อย่างยิ่งในการวิเคราะห์โมเมนตัมของราคา โดยช่วยให้นักเทรดประเมินความเร็วและความแรงของการเคลื่อนไหวในช่วงเวลาหนึ่งได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากสามารถตีความได้อย่างถูกต้อง ROC ก็สามารถทำหน้าที่เป็นอินดิเคเตอร์ชั้นนำที่ช่วยให้นักเทรดคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงของตลาดได้ก่อนที่จะเกิดขึ้นจริง

อย่างไรก็ดี การใช้งาน ROC อย่างมีประสิทธิผลจำเป็นต้องอาศัยทั้งการฝึกฝนและประสบการณ์ นักเทรดควรทดสอบย้อนหลังด้วยช่วงเวลาที่หลากหลาย เพื่อศึกษาพฤติกรรมของ ROC ภายใต้สภาวะตลาดต่าง ๆ และปรับกลยุทธ์ให้เหมาะสม

การใช้ ROC ควบคู่กับเครื่องมือวิเคราะห์อื่น ๆ การเลือกช่วงเวลาที่เหมาะสม และการบริหารความเสี่ยงอย่างรอบคอบ จะช่วยให้นักเทรดสามารถตัดสินใจได้อย่างแม่นยำยิ่งขึ้น และเพิ่มโอกาสในการสร้างผลตอบแทนจากการลงทุนได้อย่างยั่งยืน

คำเตือน: เอกสารนี้จัดทำขึ้นเพื่อวัตถุประสงค์ในการให้ข้อมูลทั่วไปเท่านั้น และไม่ได้มีจุดประสงค์เพื่อเป็นคำแนะนำทางการเงิน การลงทุน หรือคำแนะนำอื่นใดที่ควรอ้างอิง (และไม่ควรพิจารณาว่าเป็นคำแนะนำ) ความคิดเห็นใดๆ ในเอกสารนี้ไม่ถือเป็นคำแนะนำของ EBC หรือผู้เขียนว่ากลยุทธ์การลงทุน หลักทรัพย์ ธุรกรรม หรือการลงทุนใดๆ เหมาะสมกับบุคคลใดบุคคลหนึ่งโดยเฉพาะ