การพัฒนาแนวโน้มตลาด Forex

การพัฒนาล่าสุดของตลาดแลกเปลี่ยนแสดงให้เห็นว่าการซื้อขายแลกเปลี่ยน แสดงให้เห็นถึงลักษณะและแนวโน้มที่โดดเด่นหลายประการโดยด้านล่างนี้จะอธิบายถึงลักษณะการดำเนินการและแนวโน้มการพัฒนาของการทำธุรกรรมแลกเปลี่ยน

1. โครงสร้างของผู้เข้าร่วมตลาดแลกเปลี่ยนได้เปลี่ยนจากผู้ใช้งานโดยตรง (End-user) ไปเป็นตัวกลางทางการเงิน (Intermediaries)

ตลาดแลกเปลี่ยนประกอบด้วยผู้เข้าร่วม 2 ส่วนหลัก ส่วนหนึ่งคือผู้ใช้งานโดยตรง อีกส่วนคือตัวกลางทางการเงิน โดยทั้ง 2 มีวัตถุประสงค์ในการใช้ตลาดแลกเปลี่ยนที่แตกต่างกัน

วัตถุประสงค์หลักของผู้ใช้งานโดยตรงและตัวกลางทางการเงินคือ :

ผู้ใช้งานโดยตรงประกอบด้วยธนาคาร บริษัท สถาบันการเงินและประกันภัย หน่วยงานตัวแทนขององค์กรระหว่างประเทศ และหน่วยงานรัฐบาลต่าง ๆ ตัวกลางทางการเงินหรือธนาคารใช้ตลาดแลกเปลี่ยนหลัก ๆ เพื่อหารายได้จากค่าธรรมเนียมหรือทำกำไรจากโอกาสทางการค้า ซึ่งรวมถึงธนาคารและบริษัทหลักทรัพย์ในสหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น สหราชอาณาจักร และประเทศอื่น ๆ ในยุโรป สำหรับธนาคารพาณิชย์และธนาคารเพื่อการลงทุน การทำธุรกรรมแลกเปลี่ยนถือเป็นแหล่งรายได้ที่น่าสนใจที่ไม่เกี่ยวข้องกับสินทรัพย์และหนี้สินในบัญชี

จากโครงสร้างจริงของตลาดแลกเปลี่ยนสามารถเห็นได้ว่า ปริมาณการซื้อขายของผู้ใช้งานโดยตรงนั้นสูงกว่าปริมาณการซื้อขายที่ตัวกลางทางการเงินเข้าร่วม ณ สิ้นปี 1988 มูลค่าหลักทรัพย์ทั้งหมดของการแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ย (Interest Rate Swap) อยู่ที่ 10,102 ล้านดอลลาร์ โดยจำนวนเงินการแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ยจากผู้ใช้โดยตรงอยู่ที่ 6,689 ล้านดอลลาร์และจำนวนเงินการแลกเปลี่ยนระหว่างธนาคารสมาชิกของสมาคมผู้ค้าการแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ยระหว่างประเทศอยู่ที่ 3,413 ล้านดอลลาร์

เข้าสู่ทศวรรษ 90 เมื่อกระแสการควบรวมและการซื้อกิจการลดลง การทำธุรกรรมแลกเปลี่ยนที่มีความเสี่ยงสูงและการทำธุรกรรมที่เกี่ยวข้องกับการควบรวมก็ลดลงอย่างต่อเนื่อง ความต้องการของผู้ใช้งานโดยตรงในการใช้การแลกเปลี่ยนลดลง ในขณะที่การใช้การแลกเปลี่ยนของตัวกลางทางการเงินเพิ่มขึ้นอย่างมาก ณ สิ้นปี 1990 ในมูลค่าหลักทรัพย์ของการแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ยทั้งหมด สัดส่วนของการแลกเปลี่ยนระหว่างผู้ใช้โดยตรงและตัวกลางทางการเงินมีสัดส่วนอยู่ที่ 61% และ 39% ตามลำดับ จนถึงครึ่งแรกของปี 1991 มูลค่าการแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ยใหม่ระหว่างธนาคารได้ถึง 3,354 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งคิดเป็น 44% ของมูลค่าหลักทรัพย์การแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ยใหม่ทั้งหมด

2. ผู้ทำธุรกรรมแลกเปลี่ยนมีความตระหนักถึงความเสี่ยงที่เกิดจากคู่สัญญา (Counterparty-risk) มากขึ้น

ตลาดแลกเปลี่ยนมีลักษณะสองด้าน ด้านหนึ่งมีลักษณะของตลาดค้าส่ง ฝ่ายที่ทำธุรกรรมทั้งสองฝ่ายปฏิบัติตามกฎที่กำหนดล่วงหน้าและทำการซื้อขายผ่านหน้าจอ โดยประมาณหนึ่งในสามของการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยและหนึ่งในสี่ของการแลกเปลี่ยนเงินตรามีการทำธุรกรรมในลักษณะที่ค่อนข้างมาตรฐาน อีกด้านหนึ่งการทำธุรกรรมแลกเปลี่ยนดำเนินการในลักษณะการซื้อขายหลักทรัพย์นอกตลาดหลักทรัพย์ (over-the-counter:OTC) ซึ่งมีลักษณะเหมือนตลาดค้าปลีกหรือการทำธุรกรรมที่มีความยืดหยุ่น โดยการทำธุรกรรมแต่ละรายการต้องมีการจัดการแยกต่างหาก 

แม้ว่าสิ่งนี้จะเพิ่มความยืดหยุ่นให้กับทั้งสองฝ่ายในการทำธุรกรรม แต่บ่อยครั้งที่การจัดการในลักษณะเฉพาะตัวหรือแรงจูงใจในการทำธุรกรรมของผู้ใช้งานโดยตรงทำให้ตลาดแลกเปลี่ยนมีความไม่โปร่งใสมากขึ้น โดยมีความไม่แน่นอนสูงในด้านกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการทำธุรกรรมใน OTC ของแต่ละประเทศ ทำให้ความเสี่ยงในตลาดสูงขึ้น ในเดือนมกราคม 1991 รัฐสภาชั้นสูงของสหราชอาณาจักรได้ผ่านกฎหมายที่กำหนดว่า เจ้าหน้าที่รัฐบาลรวมถึงเจ้าหน้าที่ของหน่วยงานท้องถิ่นห้ามเข้าร่วมในธุรกรรมแลกเปลี่ยนและการทำธุรกรรมที่เกี่ยวข้อง ซึ่งกฎหมายนี้ทำให้ธนาคารหลายแห่งที่มีส่วนร่วมในธุรกรรมแลกเปลี่ยนได้รับความเสียหาย

ตั้งแต่ทศวรรษ 1990 เป็นต้นมา เนื่องจากอุตสาหกรรมธนาคารตะวันตกประสบกับวิกฤตที่เกิดขึ้นบ่อยครั้ง รวมถึงกรณีล้มละลายของธนาคารและการลดลงของระดับเครดิต ซึ่งนำมาซึ่งความเสี่ยงจากคู่สัญญาที่มีศักยภาพสำหรับผู้เข้าร่วมในธุรกรรมแลกเปลี่ยน การตอบสนองของตลาดต่อการเพิ่มขึ้นของความเสี่ยงจากคู่สัญญาคือ การย่อระยะเวลาของการจัดทำธุรกรรมแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยใหม่ให้สั้นลง และการทำธุรกรรมแลกเปลี่ยนระยะยาวต้องได้รับการจัดการโดยองค์กรที่มีระดับเครดิตสูงกว่า

เพื่อเพื่อลดความเสี่ยงด้านเครดิตและความเสี่ยงในการชำระเงินในธุรกรรมแลกเปลี่ยน สมาคมนานาชาติการแลกเปลี่ยนและตราสารอนุพันธ์ (International Swap Dealers Association : ISDA) ได้ควบคุมความเสี่ยงด้านเครดิตของสมาชิกในระหว่างช่วงเวลาการทำธุรกรรมใน “ข้อตกลงการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยและเงินตรา” ที่ได้รับการแก้ไข ข้อตกลงมาตรฐานใช้ชุดข้อตกลงหลายประการ เช่น การแถลงการณ์ ข้อตกลง การผิดนัดชำระหนี้ กรณีการยุติ กรณีที่ผิดกฎหมาย กรณีการเปลี่ยนแปลงเครดิต และกรณีการเปลี่ยนแปลงทุนของธนาคาร ซึ่งกำหนดสิทธิและหน้าที่ด้านเครดิตของทั้งสองฝ่ายในการทำธุรกรรม

ในขณะเดียวกัน เพื่อเพื่อลดความเสี่ยงด้านการชำระเงินของคู่สัญญา ข้อตกลงมาตรฐานใน “ข้อตกลงทั่วไป” ได้กำหนดวิธีการชำระเงินแบบชดเชย ซึ่งทั้งสองฝ่ายจะทำการชดเชยรายได้และค่าใช้จ่ายจากธุรกรรมแลกเปลี่ยนในสกุลเงินเดียวกันในวันชำระเงิน โดยฝ่ายที่มีจำนวนการชำระเงินมากกว่าจะจ่ายส่วนต่างที่เหลือหลังจากการชดเชย  “ข้อตกลงการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยและเงินตรา” เป็นเอกสารทางกฎหมายที่มีผลผูกพันในธุรกรรมแลกเปลี่ยน ผู้เข้าร่วมตลาดที่ใช้ข้อตกลงนี้สามารถลดความเสี่ยงทางการเงินและความเสี่ยงด้านเครดิตในธุรกรรมแลกเปลี่ยนผ่านข้อกำหนดในการบริหารความเสี่ยงข้างต้น แต่จากมุมมองของตลาดโดยรวมเนื่องจากเครื่องมือการซื้อขายนอกตลาดเองขาดระบบบัญชีข้อตกลงที่เป็นเอกภาพและระบบการเปิดเผยข้อมูลทางการเงิน แม้ผู้ค้าจะให้ความสำคัญกับสถานะการเงินของคู่สัญญาและระมัดระวังในการดำเนินการ แต่ก็ยังค่อนข้างยากที่จะหลีกเลี่ยงความเสียหายจากความเสี่ยงของคู่สัญญาในกระบวนการทำธุรกรรม

3 .ในโครงสร้างสกุลเงินของการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยและการแลกเปลี่ยนเงินตรา สัดส่วนของการแลกเปลี่ยนที่ในสกุลเงินดอลลาร์สหรัฐและการแลกเปลี่ยนที่มีฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับดอลลาร์สหรัฐได้ลดลงอย่างมีนัยสำคัญในมูลค่าการแลกเปลี่ยนทั้งหมด

เมื่อสิ้นปี 1988 มูลค่าการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยดอลลาร์สหรัฐอยู่ที่ 728.2 พันล้านดอลลาร์ คิดเป็น 72% ของมูลค่าการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยทั้งหมดในปีนั้น ขณะที่การแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยสกุลเงินอื่น ๆ คิดเป็นเพียง 28% ของการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยทั้งหมด ในปี 1989 การแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยดอลลาร์สหรัฐคิดเป็น 66% ของการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยทั้งหมด ขณะที่การแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยสกุลเงินอื่น ๆ เช่น เยน ปอนด์สเตอร์ลิง และมาร์กคิดเป็น 34% ของการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยทั้งหมด

ในสิ้นปี 1990 การแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยดอลลาร์สหรัฐคิดเป็นเพียง 55% ของการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยทั้งหมด ขณะที่การแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยสกุลเงินอื่น ๆ มีสัดส่วนเพิ่มขึ้นเป็น 45% โดยเฉพาะการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยฟรังก์สวิส ปอนด์สเตอร์ลิง และดอลลาร์แคนาดามีการเติบโตอย่างรวดเร็วที่สุด

ในสิ้นปี 1991 การแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยดอลลาร์สหรัฐและสกุลเงินอื่นที่ไม่ใช่ดอลลาร์มีสัดส่วนในการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ยังไม่ชำระทั้งหมดอยู่ที่ 49% และ 51% ตามลำดับ ซึ่งสัดส่วนการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยดอลลาร์สหรัฐที่มีความเป็นผู้นำที่เด็ดขาดได้เกิดการพลิกกลับแล้ว โดยเฉพาะการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยที่ระบุด้วยมาร์กเยอรมัน ฟรังก์ฝรั่งเศส และลีราของอิตาลี มีการเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน ในการแลกเปลี่ยนเงินตรา รูปแบบสกุลเงินก็สะท้อนลักษณะเดียวกันนี้

การแลกเปลี่ยนเงินตราที่มีฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับดอลลาร์สหรัฐยังคงเป็นธุรกิจหลักในตลาดการแลกเปลี่ยนเงินตรา แต่การแลกเปลี่ยนที่จัดระเบียบระหว่างสกุลเงินที่ไม่ใช่ดอลลาร์มีการเติบโตที่รวดเร็ว การลดบทบาทของดอลลาร์ในตลาดแลกเปลี่ยนเงินตราเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของตลาด ในช่วงปีหลัง ๆ ผู้ใช้งานโดยตรงในธุรกรรมแลกเปลี่ยนได้ค่อย ๆ ย้ายจากตลาดในสหรัฐอเมริกาไปยังสถาบันการเงินและหน่วยงานรัฐบาลในยุโรป รวมถึงบริษัทที่ไม่ใช่ทางการเงินในเอเชีย

ผู้ใช้งานโดยตรงใหม่ส่วนใหญ่ทำการค้าผ่านการแลกเปลี่ยนที่ไม่ใช่ดอลลาร์สหรัฐ ในขณะเดียวกัน อัตราดอกเบี้ยที่สูงขึ้นของสกุลเงินที่ไม่ใช่ดอลลาร์และความผันผวนของค่าเงินที่แข็งแกร่ง ยังส่งเสริมให้ธุรกิจการแลกเปลี่ยนที่ไม่ใช่ดอลลาร์ขยายตัวมากขึ้น

ข้อจำกัดความรับผิดชอบ: การลงทุนมีความเสี่ยง เนื้อหาในบทความนี้ไม่ใช่คำแนะนำการลงทุน หรือเป็นการเสนอหรือเชิญชวนหรือแนะนำผลิตภัณฑ์การลงทุนใด ๆ